7 Απριλίου 2016

Αστρονόμοι ανακάλυψαν το πρώτο άστρο με ατμόσφαιρα σχεδόν εξ ολοκλήρου από οξυγόνο

Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ένα νέο είδος άστρου που μέχρι τώρα είχε προταθεί μόνο υποθετικά: ένα αρχαίο άστρο που έχει ζήσει για τόσο πολύ, ώστε η εξωτερική του στοιβάδα αποτελείται πλέον σχεδόν εξ ολοκλήρου από οξυγόνο.

Όταν σχετικά μικρά άστρα – αυτά δηλαδή με μάζα μικρότερη από 10 φορές αυτής του Ήλιου μας – πλησιάζουν προς το τέλος της ζωής τους, αρχίζουν να απωθούν τις εξωτερικές τους στοιβάδες και μετατρέπονται σε λευκούς νάνους. Κάτω από υψηλή βαρύτητα, τα βαρύτερα χημικά στοιχεία κατεβαίνουν προς τον πυκνό πυρήνα του άστρου, ενώ τα ελαφρύτερα στοιχεία όπως το υδρογόνο και το ήλιο ανεβαίνουν προς την επιφάνεια.

Αυτό τουλάχιστον συμβαίνει συνήθως. Ωστόσο, το άστρο αυτό, που λέγεται SDSS J124043.01+671034.68, διαφοροποιείται λίγο, με τους αστρονόμους να ανακαλύπτουν ότι η εξωτερική του ατμόσφαιρα είναι ουσιαστικά πάνω από 99,99 τοις εκατό οξυγόνο. Μόνο μικρά δείγματα από άλλα στοιχεία εντοπίστηκαν, όπως νέον, μαγνήσιο, και πυρίτιο, αλλά όσο αναφορά το υδρογόνο και το ήλιο που θα περίμενε κανείς να συναντήσει στην επιφάνεια, δεν υπάρχει κανένα σημάδι.

Αυτό αποτελεί γρίφο για την ομάδα που το βρήκε, ηγούμενη από τον Souza Oliveira Kepler από το ομοσπονδιακό πανεπιστήμιο του Rio Grande do Sul της Βραζιλίας. “Τι συνέβη σε όλα αυτά τα ελαφριά στοιχεία;” είπε στο Popular Mechanics.

Η απάντηση δεν είναι ξεκάθαρη, όμως οι αστρονόμοι εδώ και καιρό εικάζουν ότι υπάρχει πιθανότητα διάφορα στοιχεία να απομακρυνθούν από την επιφάνεια ενός άστρου. Αν κάτι τέτοιο συνέβη εδώ, το άστρο SDSS J124043.01+671034.68 (που οι επιστήμονες το φωνάζουν Dox για συντομία) είναι η πρώτη απόδειξη της ύπαρξης αυτού του φαινομένου.

Σε κάθε περίπτωση, το άστρο αυτό είναι πραγματικά μοναδικό στο είδος του σε σχέση με τα υπόλοιπα ηλιακά σώματα που γνωρίζουμε, καθώς είναι το μοναδικό ανάμεσα σε περίπου 32.000 λευκούς νάνους με τέτοια αγνή ατμόσφαιρα οξυγόνου.

“Αυτός ο λευκός νάνος ήταν εξαιρετικά απροσδόκητος,” λέει ο Kepler. “Και επειδή δεν είχαμε ιδέα ότι θα μπορούσε να υπάρχει κάτι σαν και αυτόν, ήταν αρκετά πιο δύσκολο να τον εντοπίσουμε.”

Δεν θα μπορέσουμε να καταλάβουμε πολλά μέχρι να μάθουμε περισσότερα πράγματα για αυτά τα σπάνια άστρα, όμως το καλό με την ανακάλυψη του Dox είναι ότι μετασχηματίζει αυτά που ήδη ξέραμε για την ηλιακή εξέλιξη.

Τα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Science.